M105, Aslan takımyıldızında 32 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan eliptik bir gökadadır. Messier katalogundaki Başak gökada kümesinin bir üyesi olmayan en büyük eliptiktir. Bununla birlikte, M105, M95 ve M96 komşularının yanı sıra birkaç başka soluk gökada da içeren M96 (veya Leo I) Grubuna aittir. Dürbünle bakıldığında üçü de aynı görüntü içerisinde görünürler. Teleskopla bakıldığında ise M105’in parlak merkezi bir bölgesi vardır ve dış kenarlara doğru gittikçe dağılır. Merkezi ise 50 milyon güneş kütlesi boyutlarındadır. M105’e iki sönük sarmal gökada çok yakın olarak bulunur. Bunlar 10 kadir parlaklığında ve 7′ yakınındaki NGC 3384 ve 12 kadir parlaklığında ve 10′ yakınındaki NGC 3389.
M105’in bu Hubble görüntüsü, yakın kızılötesi ve görünür ışıkta çekildi. Çoğu eliptik gökadada olduğu gibi, özelliksiz ve etkisiz görünür. Bununla birlikte, Hubble gözlemleri M105’teki genç yıldızları ve yıldız kümelerini açığa çıkararak gökbilimcileri şaşırttı; bu, artık yeni yıldızları doğurabilecek “ölü” bir gökada olduğu düşünülen yıldız oluşumunun hala gerçekleştiğini gösteriyor. Diğer Hubble gözlemleri, M105’in çekirdeğinde süper kütleli bir kara delik bulunduğunu gösteren gökadanın merkezinde hareket eden yıldızların hızlarını ölçtü.
Charles Messier’in meslektaşı Pierre Méchain, M95 ve M96’yı bulduktan birkaç gün sonra 1781’de M105’i keşfetti. Ancak, M105 orijinal Messier’in kataloğuna dahil edilmedi. Gökbilimci Helen S. Hogg, 1947 yılında Méchain tarafından galaksiyi tanımlayan bir mektup bulduktan sonra eklenmiştir.
Nisan ayında en iyi gözlenen M105, 10.2 kadir parlaklığa sahiptir ve küçük bir teleskopla tespit edilebilir. Büyük teleskoplar, parlak eliptiklere yakın iki soluk gökadayı (NGC 3384 ve NGC 3389) ortaya çıkarır.
M105, 54.000 ışık yılı doğrusal bir uzantıya karşılık gelen, 5,5 x 4,8 yay dakikalık görünür gökyüzü alanını kaplar. Gökadayı küçük dürbünlerde görmek zordur ancak büyük dürbünlerde ve küçük teleskoplarda bulmak kolaydır. 3 inçlik teleskoplar küçük ve yuvarlak bir ışık yaması gösterirken, 8 inçlik teleskoplar daha büyük bir nesne ortaya çıkarır, ancak daha fazla ayrıntı göstermez.
Herhangi bir eliptik gökadada olduğu gibi, M105 gözlem açısından özellikle etkileyici değildir, çünkü yapısının detayları herhangi bir teleskopta görülemez.
10 inçlik teleskoplar, aynı görüş alanında iki komşu gökada, NGC 3384 ve NGC 3389’u gösterirler.
M105, Aslan’ın en parlak yıldızı olan Regulus’tan, 24 derece doğuda ve Regulus’un biraz kuzeyindeki Denebola’ya kadar uzanan bir çizgide bulunabilir. Gökadalar M95 ve M96 da gökyüzünün bu bölgesinde bulunur. M105, grubun en kuzey üyesidir. Üç gökadanın en parlağı olan M96, M105’in 50 yay dakika güneyinde, M95’in ise 40 yay dakika batısındadır. Gökadaları gözlemlemek için yılın en iyi zamanı bahar mevsimidir.
M105, aynı zamanda M95, M96 ve en az 21 üyeden oluşan bir gökada grubu olan M96 Grubunun (Leo I Grubu) bir üyesidir. M105, gruptaki en parlak eliptik gökadadır. Gökada bizden saniyede 911 km hızla uzaklaşmaktadır.
M105 civarında göreceli olarak parlak iki gökada görülebilir. 10.9 kadir parlaklığındaki çubuklu merceksi gökada NGC 3384, muhtemelen M96 Grubu’nun bir üyesiyken, 12,4 kadir parlaklığındaki sarmal gökada NGC 3389’un arka planda bulunduğuna inanılmaktadır.
M105 ve eşlikçisi NGC 3384, çok sayıda nötr hidrojen gaz halkası ile çevrilidir. Halka, 650.000 ışık yılı (200.000 parsek) yarıçapına sahiptir ve yıldız oluşturma aktivitesi tespit edilmiş bir bölgedir. Yüzüğün tahmini kütlesi yaklaşık 1.8 milyar güneş kütlesidir.
Hubble Uzay Teleskobu ile yapılan gözlemler, gökadanın merkezine yakın yıldızların çok hızlı hareket ettiğini ortaya koydu. Bu bulgular, gökbilimcilerin M105’in tahminen 140 ila 200 milyon güneş kütlesi arasında süper kütleli bir kara delik içerdiği sonucuna varmasına neden oldu. Gökadanın kendisi ise tahmini olarak yaklaşık 100 milyar güneş kütlesi boyutundadır.
Gökadada birkaç genç yıldız ve küme keşfedildi. İşlem çok yavaş olsa da, bazı eliptik gökadalarda ortalama olarak her 10.000 yılda bir güneş benzeri bir yıldız oluşumunun yaşandığı anlaşılıyor.
M105, Charles Messier’in meslektaşı Pierre Méchain tarafından 24 Mart 1781’de, yakınlardaki M95 ve M96 galaksilerini bulduktan günler sonra keşfetti. M105 orijinal Messier Kataloğu’na dahil edilmedi, ancak Amerikan doğumlu Kanadalı gökbilimci Helen Sawyer Hogg, Méchain’in mektubunda, o sırada NGC 3379 olarak tanımlanan gökadanın açıklamasını içeren mektubunu keşfetmesinden sonra, M106 ve M107 ile birlikte 1947’de eklendi. Méchain’in 6 Mayıs 1783 tarihli Johann Bernoulli’ye yazdığı mektupta M105’in şu açıklaması yer almaktadır:
“Bay Messier, 264. ve 265. sayfalarda Aslan’da keşfettiğim iki harika yıldızdan bahseder [Messier 95 ve Messier 96]. Durumlarını Regulus’a göre karşılaştırarak belirlediğim pozisyonları düzeltecek hiçbir şey bulamıyorum. Bununla birlikte, üçüncüsü, biraz daha kuzeyde, ki bu iki öncekinden daha canlı. Bunu, diğer ikisini bulduktan 4 ya da 5 gün sonra 24 Mart 1781’de keşfettim. 10 Nisan’da, durumunu Gamma Leonis’le karşılaştırdım, 159d 3′ 45 sağ açık ve 13d 43 ′ 58 ″ kuzey dikaçık olarak buldum.”
İlginç bir şekilde Méchain, Fırıldak Gökadası’nı (M101) bulmadan birkaç gün önce M105’i keşfetti, ancak M105, Messier’in kataloğun son yayınlanan baskısına dahil edilmedi.
Gözlem Bilgileri
| Obje | Gökada |
| Tipi | Eliptik |
| Takımyıldızı | Aslan |
| En İyi Gözlem Ayı | Mayıs |
| Neyle Gözlenir? | Teleskop |
| Sağ Açıklık | 10s 47d 49.6s |
| Dik Açıklık | +12°34’54” |
| Uzaklığı: | 32 milyon ışık yılı (9.8 megaparsek) |
| Yıldız Sayısı | 40 milyar |
| Görünür Parlaklığı | +10.2 |
| Görünür Boyutu | 5′.4 x 4′.8 |
| Çapı | 27.000 ışık yılı |
Teleskop ve Dürbünle Amatör Astronomi - Astrofotoğrafçılık 