M4 1746’da İsviçreli astronom Jean-Philippe Loys de Chéseaux tarafından keşfedilmiş. 10 milyar yaşında, 5.500 ışık yılı uzaklığı ile dünyaya en yakın küresel takım yıldızdır. İçerdiği 100 binden fazla yıldızın arasında 40 bin kadar kütlesi eskiyen ölü, dış katmanları uzaya saçılmış beyaz cüce olduğu sanılıyor. Beyaz cüceler yaşlandıkça daha serin, daha sönük olur ve bu yüzden daha zor algılanırlar. Bu nedenle, küresel bir kümenin yaşı, en soluk beyaz cücesinin yaşından anlaşılabilir. Bu kümelerdeki yıldızlar, evrendeki en eskiler olduğundan, gökbilimciler onları evrenin 13 milyar yıl öncesine kadar olan yaşını tahmin etmek için kullanabiliyorlar.

M4’teki beyaz cüceler, çıplak gözle görülebilen en zayıf yıldızın parlaklığının bir milyarda birinden daha azdır. Tespit edilen beyaz cücelerin en parlakları bile, ayın yanında duran 100 wattlık bir ampulden daha fazla aydınlık değildir. En zayıfı, aynı mesafedeki 2,5 wattlık bir gece lambasına benzetilebilir.

  • Hubble görüntüsü
  • Gökyüzünde yeri

Parlak kırmızı süper dev Antares’in sadece 1.5 derece batısında yer aldığı için çıplak gözle görmek zordur. Dürbünler parlak küresel yapısını ortaya çıkarır. Küme’nin çekirdeği, 10 kadir büyüklükte ve daha soluk bir dizi yıldızlarla gevşek bir şekilde konsantre olmuş, yıldızlararası madde bulutları tarafından kısmen gizlenmiştir.

Dürbünle Gözlem kitabının yazarı Gary Seronik, Samanyolunda bulunan 150 kadar küresel yıldız kümesinin 10X50’lik bir dürbünle 50 ile 67 arası sayıda olanının görülebileceğini düşünüyor. Bunlar da 9 ve 10 kadirlik parlaklıklara kadar olanları içeriyor. Bir diğer önemli nokta da bu 67 taneden sadece ikisi hariç hepsini Temmuz ayında gözlemlemek mümkün.

Mükemmel bir gecede 10X dürbün kullanan gözlemciler, 7X dürbün kullanan daha düşük şartlar altındaki gözlemcilere göre daha fazlasını görecekler, ancak bu rakamlar gerçekten sadece kaba bir tahmindir, çünkü bu birçok değişkene bağlı bir şeydir.

Slooh.com üzerinden 10 Şubat 2019 tarihli M4 çekimim.

Bu küme ise, diğer birçok küreselden daha büyük görünmekle kalmaz, kendine özgü, kompakt ve yıldız biçiminde bir çekirdeğe sahip değildir. M4’ün sıradışı görünümü hem bir lütuf hem de bir lanettir. Büyük görünen boyutu ve dağınık doğası, onu karanlık bir gecede belirgin ve göze çarpan kılar, ancak biraz kötü koşullarda, yoğunlaşmış bir çekirdeğin olmayışı yüzünden kümenin görülmesini zorlaştırabilir.

M4’ün komşusu M80, çok daha küçük ve daha sönüktür ve bu nedenle türün daha tipik halidir. Bu kümeye yakından bakarken diğer küresel grupların çoğunun daha küçük ve daha soluk olduğunu aklınızdan çıkarmayın. Birçoğunu tespit etmek zorlu olacak ve sabır ve dikkatli bir yıldız gezintisi gerektirecek.

NASA / ESA Hubble Uzay Teleskobu tarafından çekilen bu ışıltılı resim, küresel küme M 4’ün merkezini göstermektedir. Hubble’ın gücü kümeyi, her biri devasa bir nükleer fırın olan çok sayıda parlayan küreye dönüştürmüştür. M4 bize nispeten yakın, 7200 ışıkyılı uzaklıktaydı ve çalışma için uygun bir objeydi. Onbinlerce yıldız içerir ve birçok beyaz cüceye ev sahipliği yapmakta olması dikkat çekicidir. Bunlar dış katmanları uzaya sürüklenen antik, ölmekte olan yıldızların çekirdekleridir. Temmuz 2003’te Hubble, PSR B1620-26 b adlı bir gezegenin şaşırtıcı bir şekilde keşfedilmesine yardımcı oldu, bu kümede bulunan Jüpiter’in kütlesinin 2.5 katıydı. Yaşının 13 milyar yıl olduğu tahmin ediliyor – Güneş Sisteminin neredeyse üç katıdır! Aynı zamanda, beyaz bir cücenin ve bir pulsarın (bir tür nötron yıldızı) ikili sistemini yörüngesine sokması da olağandışıdır.

M4’ü gece gökyüzünde izlemek isteyen bir gözlemci Akrep takım yıldızındaki turuncu-kırmızı yıldız Antares yakınındaki gökyüzünü taramak için dürbün veya küçük bir teleskop kullanmalılar. M4 küresel bir küme için parlaktır, ancak Hubble’ın ayrıntılı görüntüsü gibi bir şeye benzemez: göz merceğinizde bulanık bir ışık topu gibi görünecektir.

Gözlem Bilgileri

Obje:  Yıldız Kümesi
Tipi: Açık 
Takım Yıldızı: Akrep
En İyi Gözlem Ayı: Temmuz
Neyle Gözlenir?: Göz/Dürbün
Sağ Açıklık:  16h 23m 35.22s
Dik Açıklık:  -26°31’32.7”
Uzaklığı: 7,200 light years (2,200 parsecs) 
Yaşı:  12.2 billion years
Yıldız Sayısı:  20,000
Görünür parlaklığı:  5.9
Görünür boyutu:  26′  
Çapı:  35 light years